જામીન મુદ્દે રાષ્ટ્રપતિની ભાવુક અપીલ બાદ સુપ્રીમ કોર્ટે સરકારને આપ્યા ખાસ સંદેશ

જસ્ટિસ કૌલ અને ઓક દ્વારા અપાયા ખાસ દિશાનિર્દેશ
જસ્ટિસ સંજય કિશન કૌલ અને જસ્ટિસ અભય એસ. ઓકની બેન્ચે પણ પોતાના આદેશમાં કહ્યું કે ભારત સરકારે NALSA એટલે કે નેશનલ લીગલ સર્વિસ ઓથોરિટીની સ્થાપના કરવી જોઈએ. NALSA અને DLSA ના સચિવોને ઈ-જેલ પોર્ટલની ઍક્સેસ પ્રદાન કરવી કે કેમ તે અંગે DDA સાથે ચર્ચા કરવી જોઈએ.

પરવાનગી આપવામાં કોઇ સમસ્યા ન થાય તે જોવાનું સરકારનું કામ છે
ASG KM નટરાજ, કેન્દ્ર તરફથી હાજર થઈને, બેન્ચને ખાતરી આપી હતી કે પરવાનગી આપવામાં કોઈ સમસ્યા નથી. જો કે, તેઓ સૂચનાઓ માંગશે અને સુનાવણીની આગામી તારીખે કોર્ટને જાણ કરશે. હવે ખંડપીઠ આ મામલે આગામી સુનાવણી 28 માર્ચે કરશે. વાસ્તવમાં, સુપ્રીમ કોર્ટ જામીન સંબંધિત નિયમો ઘડવાના મામલામાં સુઓમોટો સુનાવણી કરી રહી છે.

રાષ્ટ્રપતિ દ્રોપદી મુર્મુએ પૈસાના અભાવે જામીન વિહોણા કેદીઓ અંગે કરી હતી અપીલ
યોગાનુયોગ, રાષ્ટ્રપતિ દ્રૌપદી મુર્મુ દ્વારા 26 નવેમ્બરના રોજ બંધારણ દિવસ પર સુપ્રીમ કોર્ટના કાર્યાલયમાં સત્તાવાર ભાષણ પછી પોતાના મનની વાત કરતા આ અંગે એક ભાવુક અપીલ કરી હતી. આ સુઓમોટો કોગ્નાઇઝેશન કરવામાં આવ્યું હતું. તેમણે કહ્યું હતું કે દેશની જેલોમાં બંધ હજારો કેદીઓને જામીન પર મુક્ત કરવાના કોર્ટના આદેશો છે પરંતુ તેમની પાસે જામીનની રકમના પૈસા પણ નથી. એટલા માટે તે જેલમાં બંધ છે. કોર્ટ અને સરકારે તેમના માટે કંઈક કરવું જોઈએ. આ અપીલના બે દિવસ બાદ સુપ્રીમ કોર્ટની આ બેન્ચે સુઓ મોટોનું સંજ્ઞાન લઈને રિપોર્ટ મંગાવ્યો હતો.

કોર્ટ દ્વારા માર્ગદર્શિકા જાહેર કરવામાં આવી
(1) જો અદાલત અન્ડરટ્રાયલ કેદી અથવા ગુનેગારને જામીન પર મુક્ત કરવાનો આદેશ આપે છે, તો તે જેલ અધિક્ષક દ્વારા તે જ દિવસે અથવા બીજા દિવસે ઈ-મેલ દ્વારા કેદીને જામીનના આદેશની સોફ્ટ કોપી મોકલશે. જેલ અધિક્ષકે ઇ-જેલ સોફ્ટવેર અથવા જેલ વિભાગમાં ઉપયોગમાં લેવાતા અન્ય કોઇ સોફ્ટવેર દ્વારા જામીન ઓર્ડરની તારીખ દાખલ કરવાની રહેશે.
(2) જો આરોપીને જામીન પર મુક્ત કરવાના આદેશની તારીખથી 7 દિવસની અવધિમાં છોડવામાં ન આવે તો, જેલ અધિક્ષકની ફરજ છે કે તે જિલ્લા કાનૂની સેવા સત્તા મંડળના સચિવ એટલે કે DLSAને જાણ કરે. કેદીની મુક્તિ માટે દરેક સંભવિત રીતે મદદ કરવા અને તેની સાથે વાટાઘાટો કરવા માટે પેરા લીગલ વોલેન્ટિયર અથવા જેલ વિઝિટિંગ એડવોકેટની નિયુક્તિ કરી શકે છે.
(3) નેશનલ ઇન્ફોર્મેટિક્સ સેન્ટર એટલે કે એનઆઇસી ઇ-જેલ સોફ્ટવેરમાં જરૂરી ફીલ્ડ બનાવવાનો પ્રયાસ કરશે. જેથી જેલ વિભાગ દ્વારા જામીન ઓર્ડરની તારીખ અને જામીન પર છૂટવાની તારીખ દાખલ કરી શકાય. ડેટા એવો પણ રાખવો પડશે કે ઓર્ડર અને પાલન માટે કેટલો સમય લાગે છે. જો કેદીને 7 દિવસની અંદર છોડવામાં નહીં આવે, તો સચિવ, DLSAને સ્વયંસંચાલિત ઇમેઇલ મોકલવામાં આવી શકે છે.
(4) સચિવ, DLSA દોષિતોની આર્થિક સ્થિતિની ખાતરી કરવા માટે, કેદીની સામાજિક-આર્થિક સ્થિતિ પર અહેવાલ તૈયાર કરવા માટે પ્રોબેશન ઓફિસર્સ અથવા પેરા લીગલ વોલેન્ટિયર્સની મદદ લઈ શકે છે. જામીનની શરતો હળવી કરવાની વિનંતી સાથે આને સંબંધિત કોર્ટ સમક્ષ મૂકી શકાય છે.
(5) એવા કેસોમાં જ્યાં અંડરટ્રાયલ અથવા દોષિત વિનંતી કરે છે કે તે જામીન બોન્ડ અથવા જામીનના નાણાંના દસ્તાવેજો રજૂ કરી શકે છે, તે પછી, કોર્ટ, યોગ્ય કેસમાં, આરોપીને ચોક્કસ સમયગાળા માટે કામચલાઉ જામીન આપી શકે છે. જેથી આ સમયગાળા દરમિયાન તે જામીન બોન્ડ અથવા જામીન આપી શકે.
(6) જો જામીન મંજૂર થયાની તારીખથી એક મહિનાની અંદર જામીન બોન્ડ સબમિટ કરવામાં ન આવે, તો સંબંધિત અદાલત આ બાબતનું સંજ્ઞાન લઈ શકે છે અને જામીનની શરતોમાં ફેરફાર જરૂરી છે કે કેમ તે અંગે વિચારણા કરી શકે છે.
(7) આરોપી/દોષિતની મુક્તિમાં વિલંબનું એક કારણ સ્થાનિક જામીનનો આગ્રહ છે. એવી અપીલ કરવામા આવે છે કે, આવા કિસ્સાઓમાં, અદાલતો સ્થાનિક જામીનની શરત લાદી શકે નહીં.