'બળ પ્રયોગ અંતિમ વિકલ્પ હોય...' ખેડૂત આંદોલનને લઈને સુનાવણી દરમિયાન કોર્ટની મોટી ટિપ્પણી

પંજાબ-હરિયાણા હાઈકોર્ટે ખેડૂતોના આંદોલન મુદ્દે કેન્દ્ર તેમજ હરિયાણા અને પંજાબ સરકાર પાસેથી સ્ટેટસ રિપોર્ટ માંગ્યો છે. કોર્ટ આ મામલે આગામી ગુરુવારે સુનાવણી કરશે. આ દરમિયાન દિલ્હી સરકાર પણ પોતાનો પક્ષ રજૂ કરશે.

હરિયાણા સરકારે કોર્ટમાં શું કહ્યું?

હરિયાણા સરકારના વકીલનું કહેવું છે કે, છેલ્લો વિરોધ થયો ત્યારથી રાજ્યમાં કલમ 144 લાગુ છે. ત્યારે કેટલીક ગુનાહિત ઘટનાઓ બની હતી, તેથી અમે કાયદો અને વ્યવસ્થાની સ્થિતિને ટાળવા માટે સાવચેતીના પગલાં લઈ રહ્યા છીએ.

હાઈકોર્ટે હરિયાણા સરકારને સવાલ પૂછ્યા

હરિયાણા સરકારના વકીલે કહ્યું કે, તેઓ ચોક્કસ સ્થળોએ વિરોધ કરવા માટે દિલ્હી સરકારની પરવાનગી લઈ શકે છે. પંજાબ અને હરિયાણા હાઈકોર્ટના કાર્યકારી મુખ્ય ન્યાયાધીશે હરિયાણા સરકારને પૂછ્યું કે તેઓ ફક્ત તમારા રાજ્યમાંથી જ પસાર થાય છે. તેમને આવવા-જવાનો અધિકાર છે. તમે સરહદ કેમ રોકી છે? તમે પરેશાન કેમ છો? શું તેઓ હરિયાણામાં આંદોલન કરી રહ્યા છે? તમે રસ્તાઓ કેમ રોકો છો?

આના પર હરિયાણા સરકારે જવાબ આપ્યો કે તેમણે દિલ્હીથી પાંચ કિલોમીટર પહેલા ભેગા થવાનું આહવાન કર્યું છે. તેમણે ત્યાં હથિયારો સાથે ટ્રેક્ટર મોડીફાઈ કર્યા છે, તેથી અમે કાયદો અને વ્યવસ્થા જાળવવા માંગીએ છીએ.

પંજાબે ખેડૂતોને આગળ જવા રસ્તો આપ્યો

પંજાબ સરકારના વકીલે કહ્યું કે મુદ્દો એ છે કે તેઓ વિરોધ પ્રદર્શન સાથે આગળ વધી રહ્યા છે. પંજાબમાં એકઠા થવા માટે નહીં. પંજાબમાં કોઈ સીલિંગ નથી. જો તેઓ શાંતિપૂર્ણ વિરોધ માટે આગળ વધવા માંગતા હોય તો અમે તેને મંજૂરી આપી રહ્યા છીએ. ભીડ નિયંત્રણ વગેરે માટે યોગ્ય વ્યવસ્થા કરવામાં આવી છે.

હરિયાણા સરકારે કહ્યું કે, શાંતિપૂર્ણ વિરોધને સમર્થન આપી શકાય છે પરંતુ અહીં તેઓ લોકોને અસુવિધા પહોંચાડી રહ્યા છે. તેમના ભૂતકાળના રેકોર્ડ પર નજર કરીએ તો બધું જ ખબર પડી જશે. કાર્યકારી મુખ્ય ન્યાયાધીશે પૂછ્યું કે, તમે કેવી રીતે જાણો છો કે તેઓ એક જ લોકો છે? કોઈપણ પરિસ્થિતિમાં બળનો ઉપયોગ એ છેલ્લો વિકલ્પ હોવો જોઈએ.

'અધિકારોનું સન્માન કરવું જોઈએ'

કોર્ટે કહ્યું કે, તે કહેવું ખૂબ જ સરળ છે કે તેમની પાસે અધિકાર છે પરંતુ રાજ્યએ પણ રસ્તાઓ પર લોકોની સુરક્ષા માટે પગલાં લેવા પડશે. તેમને પણ અધિકારો છે.

હાઈકોર્ટે કહ્યું કે, અભિવ્યક્તિના મૂળભૂત અધિકારમાં સંતુલન હોવું જોઈએ. કોઈ અધિકાર અલગ નથી. સાવચેતી અને સાવધાની ધ્યાનમાં રાખવી જોઈએ. કોઈપણ સમસ્યાનું સમાધાન સૌહાર્દપૂર્વક થવું જોઈએ. બળનો ઉપયોગ એ છેલ્લો ઉપાય હશે. કેન્દ્રએ કહ્યું કે જ્યાં સુધી એમએસએપીનો સવાલ છે. અમે ખેડૂતો સાથે ચર્ચા કરવા તૈયાર છીએ. અમે ચંદીગઢમાં બેઠક યોજવા તૈયાર છીએ.

સરકાર ખેડૂતોને રોકી રહી છે

તમને જણાવી દઈએ કે અરજદારે દલીલ કરી છે કે ભારત એક લોકતાંત્રિક પ્રજાસત્તાક છે. તે બિનસાંપ્રદાયિકતા, લોકશાહી અને પ્રજાસત્તાકના સ્તંભો પર આધારિત છે. આ સિદ્ધાંતોનું બંધારણની કલમ 13 થી 40 માં વિગતવાર વર્ણન કરવામાં આવ્યું છે. મૂળભૂત અધિકારો સેન્સરશીપ વિના આ અધિકારોના સ્વતંત્ર ઉપયોગ કરવાની મંજૂરી આપે છે.

અરજીમાં જણાવાયું હતું કે, સરકાર જે રીતે ખેડૂતોને રોકી રહી છે. અખબારોના અહેવાલો દર્શાવે છે કે રસ્તાઓ પર  અને વીજ વાયરો છે. આ દેશભરમાં મુક્ત અવરજવરના અધિકારનું ઉલ્લંઘન છે.

ખેડૂતોના આંદોલનથી લોકોને હાલાકી

અરજદારે કોર્ટને કહ્યું કે સુપ્રીમ કોર્ટે શાંતિપૂર્ણ વિરોધ પ્રદર્શનમાં વિરોધ અને મદદ કરવાના અધિકારને યથાવત રાખ્યો છે. સરકારે રસ્તા રોકીને મૂળભૂત અધિકારોનું ઉલ્લંઘન કર્યું છે. તેના પર કોર્ટે પૂછ્યું કે અહીં સ્થાયિત્વ શું છે? આ કેટલા સમય માટે છે? સ્થાયી નાકાબંધીથી તમે શું સમજો છો?

તમને જણાવી દઈએ કે ખેડૂતોના વિરોધ વિરુદ્ધ દાખલ કરવામાં આવેલી બીજી પીઆઈએલમાં વકીલ અરવિંદ સેઠે કહ્યું કે, હજારો વાહનો દિલ્હી તરફ આગળ વધી રહ્યા છે. કોઈને પણ રાષ્ટ્રીય ધોરીમાર્ગો બ્લોક કરવાની મંજૂરી આપવી જોઈએ નહીં. જનતાને અગવડતા ન આપી શકાય. હોસ્પિટલ જતા લોકોને મુશ્કેલીનો સામનો કરવો પડી રહ્યો છે. સરકારે જગ્યાઓ નક્કી કરી છે. ત્યાં લોકો સરકારની નીતિઓનો વિરોધ કરી શકે છે. પરંતુ તેઓ ગમે ત્યાં જઈને વિરોધ કરીને જનતાની અસુવિધા વધારી શકતા નથી.