રાજધાની પર કેન્દ્રનું નિયંત્રણ યોગ્ય કે અયોગ્ય? જાણો અમેરિકા જેવા દેશોમાં કેવી છે વ્યવસ્થા

વોશિંગ્ટન, બર્લિન, પેરિસ, ઓટાવા અને કેનબેરા પર કેન્દ્રીય નિયંત્રણ
વટહુકમ લાવવાની જરૂરિયાતને યોગ્ય ઠેરવતા અધિકારીઓએ કહ્યું કે દેશના હિતને ધ્યાનમાં રાખીને કેન્દ્ર સરકાર શાસન અને નીતિ નિર્માણ અંગે વ્યાપક અભિગમ ધરાવે છે. વોશિંગ્ટન ડીસી, બર્લિન, પેરિસ, ઓટાવા અને કેનબેરા તમામ રાજધાનીઓ કેન્દ્ર સરકારના નિયંત્રણ હેઠળ છે. એક અધિકારીએ નામ ન આપવાની શરતે જણાવ્યું હતું કે દિલ્હી સરકાર દેશના રાજકીય, આર્થિક અને સાંસ્કૃતિક કેન્દ્ર તરીકે કામ કરે છે. કેન્દ્ર સરકારનું નિયંત્રણ સુનિશ્ચિત કરે છે કે દિલ્હી માટેની નીતિઓ રાષ્ટ્રીય ઉદ્દેશ્યો સાથે સુસંગત છે.

આ કારણથી કેન્દ્રીય નિયંત્રણ જરૂરી છે
અધિકારીએ જણાવ્યું હતું કે, સારા આર્થિક વિકાસ, માળખાકીય વિકાસ અને સાંસ્કૃતિક સંરક્ષણને ધ્યાનમાં રાખીને આ જરૂરી છે કારણ કે દિલ્હી દેશના રાજકીય, આર્થિક અને સાંસ્કૃતિક કેન્દ્ર તરીકે કાર્ય કરે છે. વહીવટ પર નિયંત્રણ રાખવાથી કેન્દ્ર સરકાર રાષ્ટ્રીય હિતોને પ્રાધાન્ય આપવામાં આવે તેની ખાતરી કરવા સક્ષમ બનાવે છે. કેન્દ્ર સરકારને દિલ્હીમાં રાષ્ટ્રીય કાયદા, નિયમો અને નીતિઓ લાગુ કરવાની સત્તા છે. તે શાસનમાં એકરૂપતા સુનિશ્ચિત કરે છે. વિવિધ પ્રાદેશિક નિયમોને કારણે ઉદ્ભવતા સંભવિત સંઘર્ષોને ટાળે છે.

વોશિંગ્ટન ડીસીમાં માત્ર એક મેયર છે
અન્ય એક અધિકારીએ વોશિંગ્ટન ડીસીનું ઉદાહરણ આપ્યું. વોશિંગ્ટન ડીસી યુએસ ફેડરલ સરકારના સીધા નિયંત્રણ હેઠળ છે. વોશિંગ્ટન ડીસીમાં માત્ર એક મેયર છે. ત્યાં કોઈ ચૂંટાયેલી સરકાર નથી. ઓસ્ટ્રેલિયાની રાજધાની કેનબેરામાં પણ તેની પોતાની સરકાર છે, પરંતુ વહીવટ આયોજન અને મોટા માળખાકીય પ્રોજેક્ટ્સ જેવા મુખ્ય ક્ષેત્રો પર કેન્દ્ર સરકારનું નોંધપાત્ર નિયંત્રણ છે. એ જ રીતે ઓટાવા અને કેનેડામાં કેન્દ્ર સરકારને શહેરનું સંચાલન કરવાની સત્તા છે.

સંસાધનોનો અસરકારક ઉપયોગ કરી શકાય છે
અન્ય એક અધિકારીએ કહ્યું – વોશિંગ્ટન ડીસી, પેરિસ, બર્લિન, ઓટાવા અને કેનેડાના અન્ય ઘણા શહેરો શાસનના વિવિધ મોડલને પ્રકાશિત કરે છે. જે કેન્દ્ર દ્વારા નિયંત્રિત છે. તે રાષ્ટ્રીય પ્રાથમિકતાઓ સાથે સંકલન, રાષ્ટ્રીય પ્રતિનિધિત્વ અને સંરેખણ સુનિશ્ચિત કરે છે. કેન્દ્ર સરકાર પાસે રાષ્ટ્રીય સંસાધનો અને કુશળતા છે. જેનો અસરકારક ઉપયોગ કરી શકાય છે. આ પહેલ ભંડોળની ફાળવણીમાં મદદરૂપ સાબિત થઈ શકે છે. આ શહેરને વિકાસ માટે તેના નિષ્ણાતો, સંસાધનો અને સંસ્થાઓના નેટવર્કનો લાભ લેવા સક્ષમ બનાવે છે.

રાજદ્વારી સંબંધો માટે મહત્વપૂર્ણ
અન્ય એક અધિકારીએ જણાવ્યું હતું કે, રાષ્ટ્રીય રાજધાની પર કેન્દ્રનું નિયંત્રણ પણ હિતોના સંઘર્ષને અટકાવે છે. તે સુનિશ્ચિત કરે છે કે સ્થાનિક અથવા પ્રાદેશિક રાજકારણથી પ્રભાવિત થવાને બદલે સમગ્ર દેશના શ્રેષ્ઠ હિતમાં નિર્ણયો લેવામાં આવે. રાષ્ટ્રીય મૂડી સાથે કેન્દ્ર સરકાર વિદેશી રોકાણ આકર્ષવા, પ્રવાસનને પ્રોત્સાહન આપવા અને દિલ્હીમાં આર્થિક વિકાસને વેગ આપવા માટે તેના આંતરરાષ્ટ્રીય પ્રભાવ અને રાજદ્વારી સંબંધોનો લાભ લઈ શકે છે. આનો લાભ આખા દેશને મળે છે.