Maharashtra politics: અજિત પવારનું શું થશે, તેઓ ગેરલાયક ઠરશે શું કહે છે પક્ષ પલટાનો કાયદો

શિંદે સરકારમાં જોડાયા બાદ અજિત પવારે પાર્ટી સામે બળવો કર્યો હતો, પરંતુ હવે શરદ પવારની સૂચના પર મંત્રી બનેલા તમામ ધારાસભ્યો સામે ગેરલાયકાતની અરજી દાખલ કરવામાં આવી છે અને તેમને પાર્ટીમાંથી હાંકી કાઢવામાં આવ્યા છે. એનસીપીનું વિભાજન એ જ સમયે થયું હતું. જે રીતે થોડા મહિના પહેલા શિવસેના બે ભાગમાં વહેંચાઈ ગઈ હતી. NCPમાં, પક્ષ અને પક્ષના પ્રતીકો પરની લડાઈ ભવિષ્યમાં નિશ્ચિત છે, પરંતુ તે પહેલાં શરદ પવારની આગેવાની હેઠળની NCPએ મહારાષ્ટ્ર વિધાનસભાના અધ્યક્ષ રાહુલ નાર્વેકર સમક્ષ અજિત પવાર અને અન્ય 8 અસંતુષ્ટો સામે ગેરલાયકાતની અરજી દાખલ કરી છે.

પાર્ટીએ ચૂંટણી પંચને પણ પત્ર લખીને જણાવ્યું છે કે, 1999માં એનસીપીની સ્થાપના કરનાર શરદ પવાર પાર્ટીના વડા છે અને નેતૃત્વમાં કોઈ ફેરફાર થશે નહીં. જિલ્લાઓના પાર્ટી નેતાઓ વરિષ્ઠ પવારની સાથે મક્કમતાથી ઉભા છે. તેમણે એમ પણ કહ્યું કે નવ ધારાસભ્યો એક પક્ષ ન હોઈ શકે. એનસીપીની શિસ્ત સમિતિએ અજિત પવાર અને અન્ય આઠ બળવાખોર ધારાસભ્યો સામે એક ઠરાવ પસાર કર્યો, જેમાં કહ્યું કે પાર્ટી અધ્યક્ષની જાણ કે સંમતિ વિના પક્ષપલટો એટલી ગુપ્ત રીતે કરવામાં આવી હતી કે તે પાર્ટીને તોડવા સમાન છે.

અજિત પવાર સાથે કેટલા ધારાસભ્યો છે?
ભાજપના સૂત્રોનું કહેવું છે કે NCPના 53 ધારાસભ્યોમાંથી 40 ધારાસભ્યો અજિત પવારની સાથે છે. આવી સ્થિતિમાં પાર્ટી પર તેમનો દાવો વધુ મજબૂત બન્યો છે. રવિવાર સુધી કહેવામાં આવતું હતું કે અજિત પવાર સાથે 30 ધારાસભ્યો છે. જ્યારે શરદ પવાર છાવણીના નેતાઓનું કહેવું છે કે અજીત સાથે માત્ર નવ ધારાસભ્યો ગયા છે. બાકીના ધારાસભ્યો વરિષ્ઠ પવાર સાથે છે. આવી સ્થિતિમાં બળવાખોર ધારાસભ્યો સામે પક્ષપલટા વિરોધી કાયદા હેઠળ કાર્યવાહી થઈ શકે છે.

શું અજિત પવારને પક્ષપલટા વિરોધી કાયદાથી બચાવી શકાશે?
નિયમો અનુસાર અજિત પવારને ટાળવા માટે 36થી વધુ ધારાસભ્યોના સમર્થનની જરૂર પડશે. પક્ષપલટા વિરોધી કાયદાની જોગવાઈઓ.. પ્રફુલ પટેલ અને છગન ભુજબળ સાથેની પ્રેસ કોન્ફરન્સમાં અજિત પવારે દાવો કર્યો હતો કે તેમની પાસે લગભગ સમગ્ર NCPનું સમર્થન છે. તેમણે પાર્ટીના નામ અને ચૂંટણી ચિન્હનો પણ દાવો કર્યો છે. એટલે કે, અજિત પવાર એ જ માર્ગ પર ચાલી રહ્યા છે જે એકનાથ શિંદેએ શિવસેના સામે બળવો કર્યો ત્યારે કર્યું હતું.

પક્ષપલટા વિરોધી કાયદો શું છે?
બંધારણની દસમી અનુસૂચિ રાજકીય પક્ષપલટા સાથે સંબંધિત છે. આ મુજબ તે સભ્યને પક્ષપલટો કરનાર કહેવામાં આવે છે જે કોઈપણ માહિતી અને અથવા ઔપચારિકતા વિના પોતાનો પક્ષ છોડી દે છે અને લાભ માટે વિરોધી જૂથમાં જોડાય છે. રાજીવ ગાંધીની સરકારે 1985માં 52માં બંધારણીય સુધારા દ્વારા આ કાયદો પસાર કર્યો હતો. તેનો હેતુ હોદ્દાના લોભમાં ધારાસભ્યોના પક્ષ પરિવર્તનને રોકવાનો હતો. આ કાયદો લોકસભા અને રાજ્ય વિધાનસભા બંનેને લાગુ પડે છે.

સભ્યને કયા કારણોસર ગેરલાયક ઠેરવી શકાય?
લોકસભા કે વિધાનસભાના કોઈપણ સભ્યને ગેરલાયક ઠેરવવાના ઘણા કારણો હોઈ શકે છે. ઉદાહરણ તરીકે, જો ચૂંટાયેલ સભ્ય સ્વેચ્છાએ પક્ષ છોડી દે, જો તે પક્ષના નિર્દેશ વિરુદ્ધ ગૃહમાં મતદાન કરવાથી દૂર રહે, જો ચૂંટાયેલ સભ્ય અન્ય પક્ષમાં જોડાય અથવા નામાંકિત સભ્ય છ મહિના પછી રાજકીય પક્ષમાં જોડાય તો સામેલ થાય છે.

ક્યારે પક્ષપલટા વિરોધી કાયદો લાગુ પડતો નથી?
આ કાયદામાં બળવાખોર ધારાસભ્યોને ગેરલાયકાતથી બચાવવાની જોગવાઈ પણ છે. પ્રથમ નિયમ મુજબ, જો રાજકીય પક્ષના ચૂંટાયેલા સભ્યોમાંથી એક તૃતીયાંશ અન્ય પક્ષમાં જોડાય તો તેઓ ગેરલાયક ઠરતા બચી ગયા. પરંતુ 2003માં પૂર્વ પીએમ અટલ બિહારી વાજપેયીની સરકાર દરમિયાન 91મો બંધારણીય સુધારો કરવામાં આવ્યો હતો. આ મુજબ, પક્ષપલટા વિરોધી આરોપોનો સામનો ન કરવા માટે, પાર્ટીના ઓછામાં ઓછા બે તૃતીયાંશ સભ્યોની જરૂર પડશે. અજિત પવારના કિસ્સામાં, તે જોવાનું છે કે કેટલા ધારાસભ્યો તેમની સાથે છે. અજિત પવારનો દાવો છે કે તેમની પાસે NCPના 53માંથી 40 ધારાસભ્યોનું સમર્થન છે. પરંતુ તેઓએ તે સાબિત કરવું પડશે.